Ljudi su je naseljavali prostor Sokobanje pre 50 000 godina

Najstariji tragovi naseljenosti prostora Sokobanje otkriveni su na današnjem lokalitetu ” Pećurski kamen ” – na dubini od 4 m u pećinskim sedimentima pronadjeni su tragovi neandertalskog čoveka. Pokretni materijal se sastojao od kamenih noževa i tragova ognjišta i njegova starost procenjena je kao epoha – 50 000 godina pre nove ere. Tragovi naseljenosti iz gornjeg paleolita pronađeni su na lokalitetu “Markova pećina” (nedaleko od Sokograda), u klisuri Moravice. Fosilni ostaci (ostaci pećinskog medveda), kao i tragovi materijalne kulture svedoče o životu čoveka na ovom prostoru u periodu poslednjeg ledenog doba, odnosno 12 000 godina pre nove ere. U doba neolita na tlu Sokobanje postojala je ljudska naseobina, o čemu svedoče naučna israživanja i arheološki nalazi na lokalitetu Trebič. U arheološkoj karti Srbije lokalitet Popovica, na desnoj obali reke Moravice u neposrednoj blizini Sokograda, je označen kao bronzano dobska gradina, odnosno naseobinska struktura u čijem podnožju se nalazi tumul (praistorijska grobnica sačinjena od nasipa zemlje) koja je impresivnih dimezija. Putopisac Feliks Kanic tvrdi da je sama Sokobanja naselje rimskog porekla u kome je postojalo kupalište – balnea, od koje reči je nastalo prvobitno ime Banja. Ostaci antike na teritoriji opštine Sokobanja su mnogobrojni.